Tulipmania 1637

Scott Nicholson is een bekend bordrecensent, die een zekere beroemdheid heeft verworven met zijn enthousiaste video-recensies. (Zijn review van de 18xx-serie is een mooie toegankelijke introductie van het genre.) Dus toen hij een spel had ontworpen dat gedeeltelijk op 18xx gebaseerd was, en dat over een interessant onderwerp uit de Nederlandse geschiedenis, was ik benieuwd naar het resultaat. Vorig jaar lag het spel in de aanbieding op Spiel, en afgelopen maand heb ik het eindelijk kunnen spelen.

Tulipmania 1637 gaat over de tulpengekte die in dat jaar in Nederland woedde. Speculanten dreven de prijzen van tulpenbollen torenhoog op, totdat opeens de markt in een paar dagen volledig instortte. In Tulipmania 1637 ben je een handelaar die probeert zoveel mogelijk geld te verdienen aan deze handel voordat de zeepbel barst.

Iedere speler begint met 1 tulp van elk van de 5 kleuren. De beginwaarde van iedere tulp is 50 gulden. Om de beurt moeten de spelers nu een van hun tulpen in de verkoop doen. De andere spelers bepalen nu tegelijk of ze deze tulp willen kopen. Als minstens een van hen de tulp wil hebben, betaalt deze de huidige prijs aan de verkoper, en daarna stijgt de prijs.

In plaats van een normale koopactie kunnen de spelers ook speculeren op latere koerswinst. Bij een speculatie-actie betaalt de koper meer dan de tulp waard is, maar dan stijgt de prijs meteen ook flink. Een tulp die 50 gulden waard is, stijgt bij een normale koop naar 75 gulden. Maar als de tulp verkocht wordt aan een speculant, dan betaalt deze 150 gulden, en stijgt de koers naar 250.

Aan het begin van het spel zijn de tulpen nog betaalbaar. Maar ze worden snel duurder, en na enkele beurten hebben de meeste spelers niet voldoende geld meer om de aangeboden tulpen zelf te betalen. In dat geval kunnen ze beroep doen op een aantal kopers in hun kennissenkring. Elke speler heeft een paar kaarten in de hand met kopers die geinteresseerd zijn in een bepaalde kleur tulp. Na het uitspelen van zo'n kaart wordt de aangeboden tulp gekocht door een externe koper; de prijs van de tulp wordt betaald door de bank, de tulp verdwijnt uit het spel, en de waarde van die tulp stijgt.

Op een gegeven moment zal een tulp een waarde bereiken van 3000 euro of meer. Dit is het sein dat de markt gaat instorten. De waarde van de tulp gaat nu in stappen zakken. Bij elke stap kan iedere speler een tulp verkopen tegen de huidige prijs: bijvoorbeeld eerst 3000 gulden, de volgende voor 2000, dan 750, 500, etc. Spelers die nog koperkaarten in hun hand hebben van de goede kleur, krijgen bij deze gedwongen verkoop voorrang. Wanneer de koers van alle 5 tulpen

Tulipmania 1637 onderscheidt zich van veel andere spellen doordat er een duidelijk verhaal in het spelverloop zit. Aan het begin gaat het spel eenvoudig voort: er is genoeg geld in het spel om te kopen wat je wilt. Maar al snel wordt het steeds moeilijker om tulpen te kopen, en alleen door gebruik te maken van je koperkaarten kan je uiteindelijk de prijs van een van de tulpen laten springen. Maar als de eerste tulp van het bord verdwenen is, zit er voldoende geld in het spel om de koersen van de andere tulpen ook tot grote hoogte te laten stijgen.

Het is een groot voordeel als je bij de eerste uitbetaling veel geld verdient; daarmee koop je daarna makkelijk veel van de aangeboden tulpen op. Het op het juiste moment inzetten van je koperkaarten is daarom cruciaal. Helaas begin je maar met 3 kaarten, en krijg je er in de loop van het spel slechts 3 bij.

Ik heb me goed vermaakt met Tulipmania 1637. Dit is een spel dat het niet moet hebben van complexe regels. Integendeel, de regels zijn snel uit te leggen. Toch heeft het spel een behoorlijke diepte, of althans, dat lijkt zo. Je hebt zelf je lot in handen, door het kiezen van de tulp die je verkoopt en van de tulpen die je van andere spelers koopt (en waarvan je zo de prijs laat stijgen). Daar moet ik bij aantekenen dat ik het spel nu nog niet doorgrond, en dat het mij dus nog niet duidelijk is hoeveel invloed de gekozen strategie heeft op je eindresultaat.

Tulipmania 1637 zal bij mij thuis nog wel een paar keer gespeeld worden. Dat zal dan waarschijnlijk met 5 spelers zijn. Met 3 of 4 spelers zitten niet alle tulpen in het spel, waardoor het spel te kort duurt. Met 5 spelers heb je ongeveer 45 minuten tot een uur nodig. Dat is te overzien, waardoor het spel leuk blijft, zelfs ook als het toeval uiteindelijk een grotere rol heeft dan ik op dit moment vermoed.